Glutenvrij gezond of niet
We onderscheiden diverse groepen mensen die een glutenvrij dieet volgen. Als eerste Coeliakiepatiënten en als tweede mensen met een glutensensitiviteit. Dan is er nog een derde groep die het dieet volgt omdat zij van mening zijn dat het een gezonder dieet is dan de reguliere manier van eten.
Laten we maar meteen met de deur in huis vallen. Een glutenvrij dieet is voor mensen die geen last hebben van glutenintolerantie beslist niet gezond. In granen zitten namelijk ook voedingsstoffen die we hard nodig hebben zoals onder andere vitamine B, E, jodium, magnesium en ijzer. Natuurlijk zijn deze stoffen op een andere manier aan te vullen, dat moeten mensen die Coeliakie hebben immers ook. Elk van deze mensen kan je echter vertellen dat dit dieet allesbehalve een pretje is en zij veel liever ‘gezond zonder beperkingen’ zouden eten.
“Ik heb glutenallergie“, is ook een veel gehoorde uitspraak. De Coeliakie Vereniging Nederland omschrijft het als volgt; Coeliakie is een auto-immuunziekte waar je niet vanaf komt. Je hebt Coeliakie als dat middels een onderzoek in een laboratorium bewezen is. Wanneer deze aandoening niet uit een kweek is voortgekomen maar je wel vergelijkbare verschijnselen vertoont en baat hebt bij een glutenvrij dieet, spreken we van glutensensitiviteit of glutenintolerantie. Het eten van gluten houdende producten geeft geen afweerreactie elders in het lichaam en valt daarom niet onder de allergieën. Men kan hoogstens voor tarwe een allergische reactie ontwikkelen maar dat noemen we tarwe-allergie en dit komt zeer zelden voor.
Gewoon glutenvrij en écht glutenvrij
Hier komen we op het punt waarom écht glutenvrij eten zo ontzettend moeilijk is en een glutenvrij dieet volgen helemaal geen pretje is. Zeker voor mensen met obesitas kan het zwaar zijn. Let wel op met diëten als je medicijnen gebruikt, zoals Xenical.
Stel je zit met meerderen aan een tafel tijdens de lunch. Je tafelgenoot zit lekker zijn boterhammetje te smeren uit de centrale botervloot. Wanneer je Coeliakie hebt kan je geen mespunt boter meer uit diezelfde botervloot nemen. Of in een restaurant bestel je een glutenvrije gebakken kipfilet. Hoe weet je of de kok de knijptang afgewassen heeft nadat hij de schnitzel in de bakpan ernaast omgedraaide? Ondervind je geen directe gevolgen van hier genoemde voorbeelden wees dan blij dat je nog gewoon glutenarm kan eten.
Glutenvrije producten zijn te herkennen aan logo waarop een graanhalm met een streep erdoor staat afgebeeld. In Nederland controleert de Voedsel-en Warenautoriteit of de glutenvrije producten in de handel ook daadwerkelijk aan de norm voldoen. Immers, er bestaat altijd een mogelijkheid dat er sporen van gluten tijdens het productieproces via bakvet of machines in het product terechtkomen. Coeliakiepatiënten kunnen zelfs daar alleen al goed ziek van worden.
Wel gluten maar niet schadelijk
Maïs en rijst willen nogal eens voor verwarring zorgen omdat zij wel degelijk gluten bevatten maar tevens in een glutenvrij dieet passen. Gluten is een gemeenschappelijke benaming voor de 2 soorten eiwitten die in granen voorkomen. De glutamine, waar gluten voor 80% uit bestaan en die elasticiteit aan deegwaren geven. Het andere eiwit, zo’n 20%, is de gliadine. De boosdoener voor mensen met Coeliakie of glutensensitiviteit is deze laatstgenoemde. Dat maïs en rijst dus wel gegeten kunnen worden komt omdat ze geen gliadine bevatten. Minder bekend maar ook een graansoort zonder gliadine is teff, een Ethiopische graansoort. Gierst en boekweit behoren, ondanks hun groeiwijze, niet tot de granen en bevatten daardoor ook geen gluten.
Niet alle granen geven een even sterke reactie maar omdat bij intolerantie voor gluten de darmwand van de dunne darm onherstelbaar aangetast wordt is het verstandiger totaal geen gluten te eten. Haver bevat, zoals bekend, weinig gluten maar toch is het beter ook niet af en toe een bordje havermoutpap te eten. Je werkt hiermee het herstel van het darmslijmvlies tegen.
Glutenvrij koken
Producten zoals brood, koekjes, pasta en gepaneerde snacks zijn snel gevonden als je zo uit de losse pols gluten houdende voedingsmiddelen op moet noemen. Waar we niet zo gauw bij stilstaan is dat in veel van ons moderne voedsel bindmiddelen van granen verwerkt zitten. Sauzen, snel maaltijden, snoepgoed, vleesproducten zoals broodbeleg en toetjes. Zelfs sommige vitamine D-supplementen zijn gluten houdend. In principe niet nodig maar producenten maken graag zo veel mogelijk product met zo min mogelijk kosten. Ga maar na, als je thuis zelf gehakt aanmaakt en er een flinke hoeveelheid paneermeel doorheen doet heb je zeker wel 2 a 3 balletjes meer.
Er zijn al veel glutenvrije producten te koop maar veel dingen zal je toch zelf moeten klaarmaken. Glutenvrij koken vergt naast enige aanpassing ook meer tijd dan dat we tegenwoordig gewend zijn. De toverwoorden voor een zo’n gezond mogelijk glutenvrij dieet zijn afwisseling en natuurlijke producten. Elk begin is moeilijk maar zodra je merkt dat je lichaam een stuk beter gaat functioneren gaat het steeds leuker worden. Daarnaast zijn er tegenwoordig een keur aan internetpagina’s waar je, naast informatie over Coeliakie en voedingsleer, recepten en tips kan vinden voor glutenvrije gerechten. Net als in heel het leven draait het om gezond te blijven ook bij een glutenvrij dieet om de balans. De balans tussen voedingsmiddelen die je wél en die je níet mag eten.